Je staat er misschien niet altijd bij stil, maar één van de belangrijkste beslissingen van een schrijver is het vertelperspectief. Een boek kan helemaal fout zijn als het vanuit het verkeerde perspectief wordt verteld. Het is bovendien een keuze die je als schrijver best vroeg neemt. Bij een foute keuze in het begin, moet je nadien alles herschrijven in een nieuw perspectief en dat is vragen om problemen.
Er zijn verschillende soorten perspectief die allemaal hun impact hebben op het verloop van het boek en op de manier waarop de lezer het boek ervaart.
Alwetende verteller
In dit geval is er een soort god die alles weet over iedereen in het boek. De verteller is zelf geen personage in het verhaal, hij of zij vertelt alleen maar wat er gebeurt. Doordat deze verteller alles weet, kan de schrijver spanning opbouwen. De verteller kan aangeven dat er nog iets te gebeuren staat zonder al te vertellen wat het precies zal zijn (bijvoorbeeld: “Ze weet nog niet dat het haar laatste maaltijd zal zijn.”).
Daarnaast zorgt het ervoor dat je makkelijk tussen verschillende personages kan springen omdat je alles weet over elk van hen. Het nadeel van dit perspectief is de afstand. Als lezer kan je jezelf, net als de verteller, een toeschouwer voelen waardoor je mogelijk minder connectie vindt met de personages.
3de persoon
Door te schrijven in de derde persoon (hij/zij) volg je één personage in het boek van nabij. Je kan ook enkel schrijven vanuit dat éne personage want je weet niet wat andere personages denken of zien. Dit perspectief blijft ook een beetje op afstand van je personage. Het is dus iets moeilijker om connectie te krijgen dan bij het ik-perspectief maar wel makkelijker dan bij de alwetende verteller. Zelf vind ik dit perspectief het leukste om in te schrijven.
Ik-perspectief
In dit geval vertel je het verhaal vanuit (verrassing!) de ik-persoon. Eén van de personages vertelt zijn of haar verhaal, de manier waarop hij of zij het ervaart. Je leest daardoor enkel wat dat personage meemaakt, ziet en voelt. Dit is het meest intieme perspectief omdat je als lezer helemaal in het hoofd en lichaam zit van de verteller.
Je kan natuurlijk ook afwisselen tussen verschillende perspectieven in een boek. Dit is één van de moeilijkere technieken omdat een vergissing snel is gebeurd. En dat valt de lezer direct op, dus dit is iets voor de meer geoefende schrijver. Ik blijf er voorlopig ver van weg.
Zelf kies ik in mijn grotere schrijfprojecten vooral de 3de persoon, bij kortverhalen oefen ik af en toe met de ik-persoon maar dat vind ik als schrijver minder comfortabel. Ik vermoed dat alleen schrijven, schrijven en schrijven de schrijver leert hoe het moet…