Info boek

Titel: DADER ONBEKEND
Ondertitel: Het Y-chromosoom als sleutel tot onopgeloste moordzaken
Auteur: SOFIE CLAERHOUT
Verschijningsdatum: 20 oktober 2022
Uitgeverij: Lannoo
296 pagina’s

Waarover gaat het?

In dit boek vertelt Sofie Claerhout over haar onderzoek naar het Y-chromosoom en vooral over hoe de kennis hierover misdaden kan oplossen. Het komt erop neer dat ze (mannelijke) daders kunnen identificeren door dit specifieke stukje DNA van verre en minder verre familieleden te analyseren. Naast de theoretische kennis over het Y-chromosoom, gaat ze in dit boek ook dieper in op de mogelijke praktische toepassing. Ze haalt verschillende echte voorbeelden aan van moorden en verkrachtingen en beschrijft hoe het Y-chromosoom zou kunnen helpen of geholpen heeft om de dader(s) te vinden. Haar bedoeling is om aan te tonen wat de voordelen van dit verwantschapsonderzoek zouden kunnen zijn. In sommige zaken bracht het al een doorbraak, in andere lijkt het nog de enige weg. Ten slotte staat ze ook stil bij de praktische regelingen van dergelijk onderzoek zoals privacy, kostprijs en wetgeving.

Interessantste weetje (citaat)

“Wel, stel je voor, jij bent een man. Je hebt dus een Y-chromosoom en schenkt met veel plezier jouw DNA aan mijn onderzoek. Alvast bedankt voor deze puur hypothetische geste.”

(Hoofdstuk 9, om sneller een doorbraak te verkrijgen – Let’s hear it for CSYseq)

Wat vond ik ervan? (review)

B – Interessant en leerrijk

Meer info over de oordelen: Non-fictie oordelen

Dit is vreemd genoeg, naast een zeer leerijk boek, ook een grappig boek. Sofie Claerhout slaagt erin om ondanks de ernst van het onderwerp (gruwelijke moorden en verkrachtingen) subtiele (en soms minder subtiele) humor in de tekst te brengen. Het citaat hierboven illustreert dit volgens mij heel mooi. 

Iedereen weet wat DNA is maar in dit boek leerde ik alvast heel wat nieuws bij. Om te beginnen was ik me helemaal niet bewust van de specificiteit van het Y-chromosoom. Het was voor mij nieuw dat het Y-chromosoom beschouwd wordt als een behoorlijk nutteloos ding. Behalve geslacht regelt het niet zoveel. Ik moet eigenlijk zeggen ‘werd beschouwd’ want het boek toont net aan dat het meer is dan dat. 

Wanneer er dieper wordt ingegaan op de Y’s, snp’s en dsn’s en de zeer technisch wetenschappelijke informatie moest ik heel hard in mijn haar krabben. Het ging af en toe mijn petje te boven maar het meeste kon ik volgen en dat vond ik bovendien zeer interessant. Dus de onderzoekster zal er vermoedelijk in slagen om zowel de wetenschappelijke lezer als mijzelf, de minder diepgang zoekende lezer, te plezieren. Op geen enkel moment heb je het gevoel dat ze het moeilijker wil maken dan nodig of omgekeerd. Het plaatje klopt.

De schrijfstijl van de auteur beviel me heel erg. Het boek verveelt nooit. Het is wel een vreemde gewaarwording om te lezen over de meest beangstigende misdaden en direct daarna over de verwantschap tussen haar lief en haar broer of over het dna van mammoeten. De verhalen over de familieleden en slachtoffers die al jaren zoeken naar antwoorden raken heel hard. Hierdoor dreigt heel even de nuance te verdwijnen maar dan komt het laatste hoofdstuk.

Het laatste hoofdstuk raakt alle netelige ethische kwesties aan waardoor ze je dwingt om na te denken. Ze probeert hierin alle stemmen te laten horen (lezen) wat een evenwichtig beeld geeft van de opties (ook al wil ze zelf duidelijk iets bereiken). In tegenstelling tot Jef Vermassen pleit ze niet voor een dna-databank van iedere volwassen Belg. Ze vraagt wel de mogelijkheid om mensen vrijwillig te laten meewerken aan verwantenonderzoek via het Y-chromosoom om zo een dader te kunnen identificeren. 

Het beangstigt mij in dat hoofdstuk dat er effectief mensen pleiten voor meer algemene dna-databanken. En ja, we willen allemaal dat moorden worden opgelost maar het argument ‘als je niets verkeerd hebt gedaan, moet je daar toch geen schrik voor hebben’ gaat niet op. Een overheid heeft niet altijd het beste voor met zijn burgers en ineens kan die overheid beslissen om een ‘ernstig misdrijf’ niet langer te beperken tot moord of verkrachting maar uit te breiden tot door het rood rijden of een foute mening hebben. Het voorbeeld van de yoghurtdief toont die gevaren kristalhelder aan. Laten we daar dus maar heel erg voorzichtig mee zijn.

Nog andere interessante discussies in dit hoofdstuk met bijvoorbeeld de vraag: wat mag een moordonderzoek, een verkrachtingsonderzoek of een diefstalonderzoek kosten?

Conclusie

Dit is een zeer boeiend boek. Ik vond het heerlijk om te lezen. Af en toe was het voor mij te moeilijk en waarschijnlijk ook voor sommige anderen maar het voordeel is, je hoeft de moeilijke stukken niet in detail te begrijpen om te genieten van dit boek. Sofie Claerhout slaagt er naar mijn aanvoelen in om een zeer evenwichtig boek te schrijven op alle vlakken: vlot leesbaar, interessante verhalen, leuke zijsprongen, humor, wetenschappelijkheid, maatschappelijk relevant. Dus ik kan het alleen maar aanraden.